Korruptsiyaga qarshi kurashish faoliyatini samarali tashkil etish davr talabi

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 6-iyuldagi “Korruptsiyaga qarshi murosasiz munosabatda bo’lish muhitini yaratish, davlat va jamiyat boshqaruvida korruptsiyaviy omillarni keskin kamaytirish va bunda jamoatchilik ishtirokini kengaytirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PF-6257-sonli farmoni hamda ”Korruptsiyaga qarshi kurashish faoliyatini samarali tashkil etishga doir qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi PQ-5177-sonli qarori mazmun mohiyatini tushuntirish maqsadida tadbir bo’lib o’tdi.
Samarqand viloyat ma’muriy sudining sudyasi S.Soliyev o’z ma’ruzasida bugun xalqimiz o’z oldiga ezgu va ulug’ maqsadlar qo’yganligi, tinch va osoyishta hayot kechirayotgan, avvalo, o’z kuchi va imkoniyatlariga tayanib, demokratik davlat va fuqarolik jamiyati qurish yo’lida ulkan natijalarni qo’lga kiritayotgan bir zamonda, tinch va osuda hayotimizga, xavfsizligimizga tahdid solayotgan uyushgan jinoyatchilik va korruptsiyaning salbiy ta’siri haqida to’xtalib o’tdi.

Shu bilan birga, yurtboshimiz Sh.M.Mirziyoyev boshchiligida mamlakatda huquqiy davlat va kuchli fuqarolik jamiyati qurishning umumiy strategiyasini amalga oshirish doirasida qonun ustuvorligini ta’minlash, fuqarolarning huquq va erkinliklarini himoya qilish, sud-huquq tizimini takomillashtirish, shuningdek, O’zbekiston Respublikasi taraqqiyotida asosiy xavf, illat sifatida qoralanayotgan korruptsiyani oldini olish borasida o’tkazilayotgan islohotlar o’z samarasini berayotgani, xalqimiz orasida jinoyatni jazolashdan ko’ra, uni oldini olish, bu borada tegishli profilaktik chora-tadbirlar ko’rish afzalroqdir degan tushuncha shakllanib borayotganligi ta’kidlandi.

Yig’ilishda, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil
6-iyuldagi “Korruptsiyaga qarshi murosasiz munosabatda bo’lish muhitini yaratish, davlat va jamiyat boshqaruvida korruptsiyaviy omillarni keskin kamaytirish va bunda jamoatchilik ishtirokini kengaytirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PF-6257-sonli farmoni hamda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 6-iyuldagi “Korruptsiyaga qarshi kurashish faoliyatini samarali tashkil etishga doir qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi PQ-5177-sonli qarori mazmun-mohiyati tanishtirilib, hukumatimiz tomonidan korruptsiyaga qarshi kurashish va uni oldini olishda ta’sirli chora-tadbirlar amalga oshirilayotganligi va ko’plab sohalarda sezilarli o’zgarishlar amalga oshirilayotganligi ta’kidlab o’tildi.

Endi sud qarorini bajarmagan hokim jarima to’laydi. Takroran ijro qilinmasa oshirilgan jarima qo’llanadi.

Oddiy odamlar va tadbirkorlar manfaatlari hokimliklar (istalgan boshqaruv organi bo’lishi mumkin) bilan kesishganda, bu masala endi to’liq ma’muriy sudlarda ko’riladi.

Ma’muriy sud hokimiyatni ziyoniga hal qiluv qarori chiqarsa va uni ijrosi kechiksa, hokim yoki tashkilot rahbariga jarima qo’llaniladi. Shunda ham sud qarori ijrosi paysalga solinsa, mutasaddi davlatga yanayam ko’proq to’lab qo’yishiga to’g’ri keladi.

Bu tartibni joriy qilish Prezident tomonidan yaqinda imzolagan qarorda belgilangan. Hujjatda avvalo, fuqarolar va tadbirkorlik sub’ektlari huquqlarining samarali himoya etilishini ta’minlashga e’tibor qaratilgan. Bu vazifa davlat organlari bilan munosabatlarda amalga oshirilishi uchun zarur chora-tadbirlar belgilangan.

Ushbu hujjat mohiyatini to’la tushunish uchun unda qayd etilgan atama va terminlarning mazmunini tushunib olish zarur. Jumladan, qarorda 8 ta o’rinda “ommaviy-huquqiy munosabat” jumlasi qo’llanilgan.

Ilmiy adabiyotlarda ommaviy-huquqiy munosabatlarning asosiy xususiyati sifatida unda ishtirok etuvchi tomonlarning biri davlat hokimiyati sub’ekti bo’lishi aytiladi. Demak, fuqaro yoki tadbirkorning huquqlari hokimiyat vakolatiga ega bo’lgan sub’ektlar tomonidan buzilishga yo’l qo’yilmasligi kerak.

Qarorda bu vazifani ma’muriy sudlar bajarishi kerakligi belgilangan.

Ommaviy-huquqiy nizolarning o’ziga xos xususiyati shundaki, ushbu nizoli munosabat ishtirokchilari huquqiy jihatdan teng emas. Shu jihatdan, qaror bilan ommaviy huquqiy nizolarni hal etishning maxsus tartibi joriy etish masalasiga ham alohida e’tibor qaratilgan.

Ya’ni, hozirda fuqarolik ishlari bo’yicha hamda iqtisodiy sudlar tomonidan ko’rilayotgan ommaviy-huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan barcha ishlarni ma’muriy sudlar taalluqliligiga o’tkazish ko’zda tutilgan.

Endi ma’muriy sudlarning ommaviy-huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan ishlar bo’yicha hal qiluv qarorlari davlat organlari yoki tashkilotlari tomonidan ijro qilinmagan taqdirda, ularning mansabdor shaxslariga nisbatan sud jarimalarini qo’llash tartibi joriy qilinadi.

Xo’sh, bu nima degani? Aksariyat hollarda davlat idoralari tomonidan fuqaro yoki tadbirkorlik sub’ektining huquqlari buziladi. Albatta, da’vo asosida bu holatga sud tomonidan huquqiy baho berilib, hokimiyat vakolatiga ega bo’lgan sub’ektga muayyan vazifa yuklatiladi. Biroq ayrim hollarda turli sabablarga ko’ra sud hujjati ijro etilmaydi. Bundan fuqaro yoki tadbirkor aziyat chekmasligi kerak. Ommaviy-huquqiy munosabatlar bo’yicha sud qarorlari ijro etilmadimi, u qaysi idora rahbari bo’lishidan qat’iy nazar sud jarima qo’llaydi.

Albatta, qarorda inson qadrini ulug’lashga qaratilgan bu kabi yana bir qator o’zgarishlar belgilangan. Misol uchun, sud ostonasiga ariza yoki shikoyat bilan borgan inson endi sarson bo’lmaydi. Negaki, sudlar tomonidan da’vo arizasi, ariza hamda shikoyatni sudga taalluqli bo’lmaganligi sababli qabul qilishni rad etish yoki ish bo’yicha ish yuritishni tugatish taqiqlanyapti. Bunda da’vo arizasi, ariza, shikoyat yoki ish ularni ko’rib chiqishga vakolatli sudga o’tkaziladi.

Qayd etilganlarni amalda ro’yobga chiqarish uchun, “O’zbekiston Respublikasining Ma’muriy sud ishlarini yuritish to’g’risidagi kodeksiga o’zgartish va qo’shimchalar kiritish haqida”gi qonun loyihasi ishlab chiqiladi.

 

                                                                                                        Bekzod IBRAGIMOV,
                                                       Samarqand tumanlararo ma’muriy sudi sudьyasi.

Aholining sudlarga bo’lgan ishonchini yanada oshirish uchun

Markaziy harbiy okrug majlislar zalida Samarqand viloyati ma’muriy sudi va Samarqand harbiy sudi bilan hamkorlikda navbatdagi davra-suhbati bo’lib o’tdi. Unda Yangi O’zbekiston taraqqiyot strategiyasi hamda “Davlat organlari bilan munosabatlarda fuqarolar va tadbirkorlik sub’ektlari huquqlarining samarali himoya etilishini ta’minlash hamda aholining sudlarga bo’lgan ishonchini yanada oshirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi Prezident qarori mazmun-mohiyati keng tushuntirildi.
Samarqand viloyati ma’muriy sudining sudьyalari A.Alimov va S.Soliyev, harbiy sud raisi B.Babakulovlar ta’kidlanganidek, qarorga muvofiq, davlat organlari qarorlari ustidan berilgan shikoyatlarni ko’rib chiqishda ma’muriy sudlarning rolini kuchaytirish maqsadida quyidagi tartiblar joriy etiladi. Ma’muriy sudlarga dalillarni yig’ish majburiyati yuklanadi, huquqi buzilganlarga esa dalillarni yig’ishda faqat o’z imkoniyatidan foydalanish sharoiti yaratiladi.

Samarqand viloyati O’rmon xo’jaligi boshqarmasida sudyalar ishtirokida davra suhbati bo’lib o’tdi.

Joriy yilning 28 yanvarь kuni Samarqand viloyat jinoyat ishlari bo’yicha sudlov hay’atining sudyasi M.To’xtayev va Samarqand viloyat ma’muriy sudining sudyasi S.Soliyevlar tomonidan Samarqand viloyati O’rmon xo’jaligi boshqarmasida “O’rmon fondi yerlaridan foydalanish qoidalarini buzganlik uchun javobgarlik” “Korruptsiyaga oid huquqbuzarliklarni barvaqt oldini olish” mavzusida soha xodimlari o’rtasida o’tkazilgan davra suhbati o’tkazildi.

Skip to content